Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 8 Solutions – वसुधैव कुटुम्बकम्

Get our free solutions on Bihar Board class 7 Sanskrit chapter 8 here. This includes all the questions and their answers in easy language. Get our free guide on chapter 8 – “वसुधैव कुटुम्बकम्” today!

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 8 Solutions

Subject	Sanskrit
Class	7th
Chapter	8. वसुधैव कुटुम्बकम्
Board	Bihar Board

अभ्यासः

मौखिकः

प्रश्न 1. अधोलिखितानां पदानाम् उच्चारणं कुरुत –

1. अशान्तः
2. मानवश्च
3. द्वेषग्रस्तः
4. स्वार्थसिद्धिः
5. महत्त्वाकांक्षा
6. शोषणाय
7. वाञ्छन्ति
8. कश्चित्उ
9. त्कर्षम्दुः
10. खकारणम्प्र
11. सन्नः
12. आनन्दमयश्च
13. शस्त्रादीनम्दृ
14. ष्ट्वा
15. प्रमुदितः
16. तथैव
17. आत्मभावनाम्मि
18. त्ररूपाः
19. बन्ध रूपाश्च
20. शत्रुभावना
21. वैज्ञानिकस्य
22. अल्पीकृतः
23. एकस्मिन्प्र
24. भावयति
25. वैश्वीकरणम्वि
26. श्वसमारोहेषु
27. भवत्येकनीडम्शि
28. क्षास्थले
29. लक्षणमस्ति
30. हितोपदेशः
31. लघुचेतसाम्उ
32. दारचरितानाम्व
33. सुधैव, कुटुम्बकम् ।

प्रश्न 2. निम्नलिखितानां पदानाम् अर्थं वदत –

1. अधुना
2. द्वेषग्रस्तः
3. स्वार्थसिद्धिः
4. प्रेरयति
5. वाञ्छन्ति
6. शस्त्रम
7. वस्तुतः
8. परस्परम्द्वे
9. द्वेषः
10. वैश्वीकरणम्वि
11. श्वबन्धुत्वम्ए
12. कनीडाः
13. लघुचेतसाम्उ
14. दारचरितानाम्कु
15. टुम्बकम् ।।

उत्तराणि-

1. अधुना – आजकल
2. द्वेषग्रस्तः = ईर्ष्या से युक्त
3. स्वार्थसिद्धिः – अपने हित के सिद्धि
4. प्रेरयति = प्रेरणा देता है
5. वाञ्छन्ति = चाहते हैं
6. शस्त्रम् = शस्त्र
7. वस्तुतः = वास्तव में
8. परस्परम् = आपस में
9. द्वेषः = ईर्ष्या
10. वैश्वीकरणम् = वैश्वीकरण
11. विश्वबन्धुत्वम् = वैश्विक भाईचारा
12. एकनीडा: = एक घोंसले में रहनेवाले
13. लघुचेतसाम् = निम्न विचारवाले लोगों का
14. उदारचरितानाम् = निम्न विचारवाले लोगों का
15. कुटुम्बकम् = व्यापक विचारवालों का परिवार

प्रश्न 3. इमानि पदानि पठत –

भवति – भवतः – भवन्ति
भवसि – भवथः – भवथ
भवामि – भवाव: – भवामः

लिखितः

प्रश्न 4. अधोलिखितानि पदानि लिखत –

1. द्वेषग्रस्तः
2. स्वार्थसिद्धिः
3. महत्त्वाकांक्षा
4. वाञ्छन्ति
5. दुःखकारणम्
6. भवत्येकनीडम्
7. लघुचेतसाम्,
8. उदारचरितानाम्
9. कुटुम्बकम् ।

उत्तर :- इसे छात्र स्वयं करे।

प्रश्न 5. निम्नलिखितानां पदानां सन्धिं सन्धिविच्छेदंवा कुरुत –

1. मानवश्च
2. महत्त्व + आकांक्षा
3. तथा + एव
4. अद्यापि
5. भवति+एकनीडम्
6. हित+उपदेश
7. वसुधा+एव

उत्तराणि –

1. मानवश्च = मानव: + च
2. महत्त्व + आकांक्षा = महत्वाकांक्षा
3. तथा + एवं = तथैव
4. अद्यापि = अद्य + अपि
5. भवति + एकनीडम् = भवत्येकनीडम्
6. हित+उपदेश = हितोपदेशः
7. वसुधा + एव = वसुधैव

प्रश्न 6. कोष्ठात् उचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत –

1. साम्प्रतं सम्पूर्ण संसारः अशान्तः वर्तते । (शान्त:, अशान्तः)
2. अशान्तः मानवः दानवः इव भवति । (देवः, दानवः)
3. वयं परस्परं मित्ररूपाः भवेम । (मित्ररूपाः , शत्रुरूपाः )
4. अद्य वैज्ञानिकस्य विकासस्य परिणामः वर्तते यत् संसारः अल्पीकृत । (अल्पीकृतः, दीर्घाकृतः)
5. यदि मानवः देववत् भवेत् तदा संसारः शान्तः आनन्दमयः प्रसन्नः च भविष्यति । (अप्रसन्न:, प्रसन्न:)
6. समारोहे, शिक्षास्थले कार्यस्थले वा सर्वे एकनीडाः भवन्ति । (बहुनीडाः, एकनीडाः)

प्रश्न 7. अधालिखितानां वाक्यानाम् अनुवादं हिन्दीभाषायां कुरुत –

1. अधुना सम्पूर्णः संसारः अशान्तो वर्तते ।
2. सर्वे स्वसुखं वाञ्छन्ति (इच्छन्ति) ।
3. शान्तः मानवः देव इव भवति ।
4. वयं परस्परं मित्ररूपाः भवेम ।
5. अद्य विश्वबन्धुत्वं प्रभूतम् आवश्यकम् अस्ति ।
6. अयं निजः परो वा इति गणना लघुचेतसाम् ।
7. उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ।

उत्तराणि-

1. आज सम्पूर्ण संसार अशान्त है ।
2. सभी अपना सुख चाहते हैं ।
3. शान्त मनुष्य देवता के समान होते हैं ।
4. हमलोग आपस मित्र की तरह रहें ।
5. आज विश्वबन्धुता की अत्यधिक आवश्यकता है।
6. यह अपना है और यह दूसरे का, ऐसा सोचना क्षुद्र बुद्धि वाले का है।
7. उदार विचारवालों के लिए तो पृथ्वी ही परिवार है।

प्रश्न 8. उदाहरणानुगुणं प्रथम-मध्यम-उत्तम-पुरुषरूपाणि लिखत –

उत्तराणि –

प्रश्न 9. एकवचने परिवर्तयत

संसाराः – संसारः

उत्तराणि –

सर्वे (पुं०) – सर्व:
मित्ररूपाः – मित्ररूप:
समारोहेषु । – समारोहे
समाजानाम् – समाजस्य
उदारचरितानाम् – उदारचरितस्य

प्रश्न 10. पाठानुसारं सत्कथनस्य पुरः ”✓” तथा असत्यकथनस्य पुरतः ”✗” इति चिह्नम् अङ्कयत –

1. अधुना सम्पूर्णः संसारः शान्तो वर्तते । (✗)
2. स्वार्थसिद्धिः कमपि शोषणाय प्रेरयति । (✓)
3. शान्तः मानवः देवदत् भवति । (✓)
4. अद्य विश्वबन्धुत्वं प्रभूतम् आवश्यकम् अस्ति। (✓)
5. समारोहेषु जनाः बन्धुत्वं दर्शयन्ति । (✓)
6. अयं निजः परो वेति गणना उदारचरितानाम् । (✗)
7. दुष्टचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् । (✗)

प्रश्न 11. संस्कृते अनुवादं कुरुत –

1. आजकल सम्पूर्ण संसार अशांत है।
2. सैनिक देश (देशं/ राष्ट्र) की रक्षा करते हैं । (रक्ष-रक्षा करना)
3. छात्र बैग में (स्यूते) पुस्तक रखते हैं । (रक्ष – रखना)
4. राधा भात (ओदन) पकाती है।
5. बाघ । व्याघ्राः ) वन में रहते हैं ।
6. तुम्हारी बहन (भगिनी) कहाँ पढ़ती है ?
7. हिमालय से गंगा निकलती है (निःसरति/निर्गच्छति)।

उत्तराणि-

1. अधुना सम्पूर्ण: संसारः अशान्तो वर्तते ।
2. सैनिकाः देशं रक्षन्ति ।
3. छात्राः स्यूते पुस्तकं रक्षन्ति ।
4. राधा ओदनं पचति ।
5. व्याघ्राः वने निवसन्ति ।
6. तव भगिनी कुत्र पठति ?
7. हिमालयात् गंगा नि:सरति ।

Other Chapter Solutions
Chapter 1 Solutions – वन्दना
Chapter 2 Solutions – कूर्मशशककथा
Chapter 3 Solutions – ऋतुपरिचयः
Chapter 4 Solutions – स्वतन्त्रता-दिवसः
Chapter 5 Solutions – प्रहेलिकाः
Chapter 6 Solutions – संख्याज्ञानम्
Chapter 7 Solutions – दीपोत्सवः
Chapter 8 Solutions – वसुधैव कुटुम्बकम्
Chapter 9 Solutions – सुभाषितानि
Chapter 10 Solutions – दिनचर्या
Chapter 11 Solutions – डॉ. भीमरावः अम्बेदकरः
Chapter 12 Solutions – अरण्यम्
Chapter 13 Solutions – परिहास-कथा
Chapter 14 Solutions – बोधगया