Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 9 Solutions – सुभाषितानि

Students seeking help for Bihar Board class 7 Sanskrit chapter 9 are welcome. On this page, we will present you with the free solutions of chapter 9 – “सुभाषितानि”. This is our comprehensive guide, prepared by the subject experts.

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 9

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 9 Solutions

SubjectSanskrit
Class7th
Chapter9. सुभाषितानि
BoardBihar Board

मौखिकः-

प्रश्न 1. उदाहरणानुसारेण भावबोधकं पद्यांशं वदत –

यथा- ऊँचे विचार वालों के लिए संसार ही परिवार है ।

उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ।

  1. गँवार सलाह से कुपित हो जाता है।
  2. राजा गुप्तचरों से सब जान लेते हैं।
  3. बड़े-बड़े घराने झगड़कर बर्बाद हो जाते हैं ।
  4. समर्थ के लिए क्या असंभव है ?
  5. चुप रहना सबसे भला होता है।

उत्तराणि – यथा – ऊँचे विचार वालों के लिए संसार ही परिवार है।

उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ।

(i) गँवार सलाह से कुपित हो जाता है ।
उपदेशो हि मुर्खाणां प्रकोपाय न शान्तये ।

(ii) राजा गुप्तचरों से सब जान लेते हैं ।
चारैः पश्यन्ति राजानः ।

(iii) बड़े-बड़े घराने झगड़कर बर्बाद हो जाते हैं ।
कलहान्तानि हाणि ।

(iv) समर्थ के लिए क्या असंभव है ?
कोऽतिभारः समर्थनाम् ।

(v) चुप रहना सबसे भला होता है ।
मोनः सवार्थसाधनम् ।

प्रश्न 2. पाठस्य श्लोकद्वयं सस्वरं श्रावयन्त ।

उत्तराणि – नोट : छात्र अभ्यास कर दो श्लोक सुनावें ।

लिखितः-

प्रश्न 3. रिक्तस्थानं पूरयत

उत्तराणि –

(क) उपदेशो हि मूर्खाणां प्रकोपाय न शान्तये ।
पय:पानं भुजंगानां केवलं विषवर्धनम्

(ख) अयं निजः परावति गणना लघुचेतसाम् ।
उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम्

प्रश्न 4. निम्नलिखितानां जन्तूनां नामानि मातृभाषायां लिखत :-

उत्तराणि –

व्याघ्रः – बाघ ।
अजा – बकरी ।
मृगः – हिरण |
अश्वः – घोड़ा ।
वृषः – बैल ।
कूर्मः – कच्छुआ ।
वृश्चिक: – बिच्छु ।
घोटकः – घोड़ा ।
मीन: – मछली ।
नकुलः – नेवला ।
हस्ती – हाथी ।
गर्दभः – गदहा ।

प्रश्न 5. समुचितविभक्तिप्रयोगेण रिक्तस्थानानि पूरयत

यथा – सः मुखेन खादति । (मुख)

उत्तराणि-

  1. गंगा हिमालयात्नि र्गच्छति । (हिमालय)
  2. भारतस्य राजधानी दिल्ली अस्ति । (भारत)
  3. वृक्षात् पत्राणि पतन्ति । (पत्र)
  4. वयं नेत्राभ्याम् पश्यामः । (नेत्र)
  5. गच्छन्ति ता: विद्यालयं। (विद्यालय)

प्रश्न 6. वाक्यानि रचयत –

उत्तराणि –

  1. यूयम् – यूयम् अधुना पठथ ।
  2. शनै: – कच्छपः शनैः गच्छति ।
  3. हसामः – वयम् हसामः ।
  4. साधवः – साधवः परोपकारिणः भवन्ति ।
  5. वनेपु – वनेषु औषधयः मिलन्ति ।

प्रश्न 7. उदाहरणानुसारं रिक्तस्थानं पूरयत

प्रश्न 8. स्वस्मरणेन द्वौ श्लोको लिखत ।

उत्तर-

(1) कोऽतिभार: समर्थानां किं दूरं व्यवसायिनाम् ।
को विदेशः सुविद्यानां कः परः प्रियवादिनाम् ॥

(2) विद्वत्वं च नृपत्वं च नैव तुल्यं कदाचन ।
स्वदेशं पूज्यते राजा विद्वान् सर्वत्र पूज्यते ।।

प्रश्न 9. श्लोकमेकं लिखित्वा तस्यार्थं हिन्दीभाषायां लिखत ।

उत्तर-

उपदेशो हि मूर्खाणां प्रकोपाय न शान्तये ।
पयःपानं भुजंगानां केवलं विषवर्धनम् ॥ 2 ॥

सरलार्थ-मूखों को उपदेश देना उनके क्रोध को बढाने के लिए होता है न कि शान्ति के लिए । सर्प को दूध पिलाना उसके विष को बढ़ाना है।

प्रश्न 10. नीतिश्लोकानां संग्रहणं कुरुत ।

उत्तर- छात्र स्वयं करें ।

Other Chapter Solutions
Chapter 1 Solutions – वन्दना
Chapter 2 Solutions – कूर्मशशककथा
Chapter 3 Solutions – ऋतुपरिचयः
Chapter 4 Solutions – स्वतन्त्रता-दिवसः
Chapter 5 Solutions – प्रहेलिकाः
Chapter 6 Solutions – संख्याज्ञानम्
Chapter 7 Solutions – दीपोत्सवः
Chapter 8 Solutions – वसुधैव कुटुम्बकम्
Chapter 9 Solutions – सुभाषितानि
Chapter 10 Solutions – दिनचर्या
Chapter 11 Solutions – डॉ. भीमरावः अम्बेदकरः
Chapter 12 Solutions – अरण्यम्
Chapter 13 Solutions – परिहास-कथा
Chapter 14 Solutions – बोधगया

2 thoughts on “Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 9 Solutions – सुभाषितानि”

Leave a Comment

WhatsApp Icon
X Icon