Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 12 Solutions – अरण्यम्

Get complete question answers of Bihar Board class 7 Sanskrit chapter 12 here. It is written by the subject experts and helps you to understand chapter 12 – “अरण्यम्” better.

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 12 Solutions

Subject	Sanskrit
Class	7th
Chapter	12. अरण्यम्
Board	Bihar Board

मौखिकः-

प्रश्न 1. अधोलिखितानां पदानाम् उच्चारणं कुरुत

1. अरण्येषु
2. ओषधयश्च
3. प्राणरक्षायै
4. क्षणमपि
5. जीवनोपयोगिनाम्
6. वध
7. मानमस्ति
8. वारयितुम्स्या
9. त्-तर्हि
10. प्रदूषणेन
11. कर्त्तव्यम्

प्रश्न 2. संस्कृतभाषायां स्वनाम स्वजन्मस्थानं च वदत ।

उत्तराणि- छात्र नाम और जन्म स्थान बोलें ।

प्रश्न 3. अधोलिखितानां पदानां सन्धिविच्छेदं वदत –
ओषधयश्च, अत्यावश्यकम्, वायुञ्च, ततस्ततः, सोऽहम्

उत्तराणि –

1. ओषधयश्च – ओषधयः + च ।
2. अत्यावश्यकम् – अति + आवश्यकम् ।
3. वायुञ्च = वायुम् + च ।
4. ततस्ततः = ततः + ततः ।
5. सोऽहम् = सः + अहम् ।

लिखितः-

प्रश्न 4. सुमेलनं कुरुत –

उत्तराणि-

(क) – (v)
(ख) – (iv)
(ग) – (i)
(घ) – (ii)
(ङ) – (iii)

प्रश्न 5. निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरम् पूर्णवाक्येन लिखत –

1. वृक्षाणां समूहः किं भवति ?
2. अरण्ये कीदृशाः वृक्षाः भवन्ति ?
3. वनेभ्यः प्राप्तेभ्यः काष्ठेभ्यो जनाः केषां निर्माणं कुर्वन्ति ?
4. वृक्षाः कं वायुं गृह्णन्ति ?
5. वृक्षाः कं वायु मुञ्चन्ति ?
6. कस्य प्रदूषणात् जनाः रुग्णाः भवन्ति ?
7. कं विना वयं क्षणपि न जीवामः ?
8. अरण्यं वर्षार्थं कान् आकर्षति ?
9. केषां निरन्तरं कर्त्तनेन संसारस्य महती हानिः सञ्जाता?
10. केषां संरक्षणं संवर्धनं च कर्त्तव्यम् ?

उत्तराणि –

1. वृक्षाणां समूहः अरण्यं वनंवा भवति ।
2. अरण्ये प्रकृति संभवाः वृक्षाः भवन्ति ।
3. वनेभ्यः प्राप्तेभ्यः काष्ठेभ्यो जनाः उपस्कराणां निर्माणं कुर्वन्ति ।
4. वृक्षाः दूषितं वायुं गृह्णन्ति ।
5. वृक्षाः स्वच्छ वायु मुञ्चन्ति ।
6. वायोः प्रदूषणात् जनाः रुग्णाः भवन्ति ।
7. वायुं विना वयं क्षणमपि न जीवामः ।
8. अरण्यं वर्षार्थ मेधान् आकर्षति ।
9. वृक्षाणां निरन्तरं कर्त्तनेन संसारस्य महती हानिः सञ्जाता ।
10. वृक्षाणाम् संरक्षणं संवर्धनं च कर्त्तव्यम् ।

प्रश्न 6. कोष्ठात उचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पुरयत –

उत्तराणि-

1. व्याघ्राः, सिंहाः, भल्लूकाः शृगालप्रभृतयः पशवः वने एवसहजरूपेण निवसन्ति । (वने, ग्रामे)
2. अरण्येषु विविधाः वनस्पतयः भवन्ति । (भूपतयः, वनस्पतय:)
3. वनेभ्यः विविधाः ओषधयः मिलन्ति । (ओषधयः, भवनानि)
4. संसारे अधुना पर्यावरणप्रदूषणं निरन्तरं वर्धमानम् अस्ति । (वर्धमानम्, ह्रासमानम्)
5. वायुप्रदूषणात् जनाः रुग्णाः भवन्ति । (नीरोगाः, रुग्णा:)
6. जीवनोपयोगिनां वस्तूनां मध्ये वायोः प्रथम स्थानम् अस्ति । (वायोः, भोजनस्य)
7. वायुं विना वयं क्षणम् अपि न जीवामः । (जलं, वायुं).
8. वृक्षाः संसारे सततं वर्धमानाम् उष्णतां वारयितुं क्षमाः । (उष्णता, शीतलतां)

प्रश्न 7. अधोलिखितानां पदानां सन्धिं सन्धिविच्छेदं वा कुरुत –

उत्तराणि-

1. ओषधयः + च = ओषधयश्च
2. अत्यावश्यकम् = अति + आवश्यकम्
3. वायुञ्च = वायुम् + च
4. सजाता = सम् + जाता

प्रश्न 8. मेलनं कुरुत –

उत्तराणि-

अरण्यम्	वर्षणम्
प्राणवायुः	ऑक्सीजन
वृक्षकर्तनम	भूक्षरणम्
कार्बनडाइऑक्साइड	वायुप्रदूषणम्
काष्ठः	उपस्करः

प्रश्न 9. वनों के विनाश से क्या हानि होती है ?

उत्तराणि- वन के विनाश से आजकल संसार में पर्यावरण प्रदूषण निरन्तर बढ़ रहे हैं । वायु प्रदूषण से लोग बीमार पड़ते हैं। जीवनोपयोगी वस्तुओं के बीच वायु का प्रथम स्थान है। वायु के बिना हम क्षणभर भी नहीं जीवित रह सकते हैं।

प्रश्न 10. वनों से क्या लाभ होते हैं ?

उत्तराणि- वन हमारे लिए अनेक लाभ प्रदान करते हैं। सबसे पहले, वृक्ष प्रकाश संश्लेषण की प्रक्रिया द्वारा ऑक्सीजन उत्पन्न करते हैं जो हमारे जीवन के लिए आवश्यक है। साथ ही, वे वातावरण से कार्बन डाइऑक्साइड को अवशोषित करते हैं और इस प्रकार ग्रीनहाउस गैसों के स्तर को कम करने में मदद करते हैं। वन मिट्टी की नमी और भूजल स्तर को बनाए रखते हैं तथा बाढ़ को रोकते हैं। उनकी जड़ें मिट्टी को पकड़े रहती हैं और मिट्टी के कटाव को रोकती हैं।

प्रश्न 11. निम्नलिखितानां पदानाम् अर्थ लिखत –

उत्तराणि-

1. अरण्यम् = वन
2. प्रकृतिसंभवाः = प्राकृतिक रूप से उत्पन्न
3. भल्लुकः = भालु
4. वानरः = बन्दर
5. उपस्करः = लकड़ी का समान
6. रुग्णः = बीमार
7. वारयितुम् = रोकने के लिए
8. भूक्षरणम् = मिट्टी का कटान
9. संरक्षितः = सुरक्षित
10. महती = बड़ी
11. संवर्धनम् = बढ़ाना
12. संरक्षणम् = रक्षा ।

प्रश्न 12. संस्कृते अनुवादं कुरुत –

1. वह प्रतिदिन विद्यालय जाता है।
2. तुमलोग मन से (मनसा) पढ़ो (पठत)।
3. विद्यालय के चारों ओर (परितः) वृक्ष हैं ।
4. पेड़ से (वृक्षात्) पत्ते गिरते हैं। हे
5. बालक ! यहाँ (अत्र) आओ ।
6. दादाजी (पितामहः) कहानी (कथा) कहते हैं ।
7. वे लोग सोहन के लिए वस्त्र लाते हैं।

उत्तराणि –

1. सः प्रतिदिनं विद्यालयं गच्छति ।
2. यूयं मनसा पठथ ।
3. विद्यालयं परितः वृक्षाः सन्ति ।
4. वृक्षात् पत्राणि पतन्ति ।।
5. है बालक ! अत्र आगच्छ ।
6. पितामहः कथां कथयति ।
7. ते सोहनाय वस्त्रं नयति ।

Other Chapter Solutions
Chapter 1 Solutions – वन्दना
Chapter 2 Solutions – कूर्मशशककथा
Chapter 3 Solutions – ऋतुपरिचयः
Chapter 4 Solutions – स्वतन्त्रता-दिवसः
Chapter 5 Solutions – प्रहेलिकाः
Chapter 6 Solutions – संख्याज्ञानम्
Chapter 7 Solutions – दीपोत्सवः
Chapter 8 Solutions – वसुधैव कुटुम्बकम्
Chapter 9 Solutions – सुभाषितानि
Chapter 10 Solutions – दिनचर्या
Chapter 11 Solutions – डॉ. भीमरावः अम्बेदकरः
Chapter 12 Solutions – अरण्यम्
Chapter 13 Solutions – परिहास-कथा
Chapter 14 Solutions – बोधगया