Here we have shared our free Bihar Board class 8 Sanskrit chapter 7 solutions. Written by the subject experts, this guide provides you question answer and explanation of chapter 7 – “प्राचीनाः विश्वविद्यालयः” in easy language.
Bihar Board Class 8 Sanskrit Chapter 7 Solutions
| Subject | Sanskrit |
| Class | 8th |
| Chapter | 7. प्राचीनाः विश्वविद्यालयः |
| Board | Bihar Board |
मौखिक
प्रश्न 1. अधोलिखितानां पदानाम् उच्चारणं कुत
उत्तरम्- शास्त्राणाम्, तस्यैव, निष्पक्षभावेन, परीक्षानन्तरमेव, दशसहस्राणि, भग्नावशेषेण, धनलुण्ठनाशया, गौरवभूतौ ।
प्रश्न 2. अधोलिखितानां पदानाम् अर्थं वदत
उत्तरम्-
- इति = ऐसा ।
- यत्र = जहाँ ।
- जायते = होता है ।
- भूयोभूयः = बार-बार ।
- अधीतवन्तः = अध्ययन करते रहे ।
- भग्नावशेषाः = खण्डहरों ।
- पञ्चमशतके = पाँचवीं सदी में ।
- ख्रीष्टाब्दे = ईस्वी सन् में ।
- बबरैः = क्रूरों के द्वारा ।
- उभौ = दोनों।।
प्रश्न 3. निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरम् एकेन पदेन लिखत
(क) तक्षशिला विश्वविद्यालयः कस्मिन देशे आसीत् ?
उत्तरम्- गान्धार देशे।
(ख) सम्प्रति तक्षशिलायाः भग्नावशेषाः कुत्र सन्ति ?
उत्तरम्- रालवपिण्डी।
(ग) मौर्य राज्यस्य संस्थापकः कः आसीत् ?
उत्तरम्- चन्द्रगुप्तः।
(घ) नालन्दा विश्व-विद्यालयस्य भग्नावशेषाः कुत्र सन्ति ?
उत्तरम्- नालन्दायाम् ।
(ङ) केन आक्रमणेन नालन्दा विश्वविद्यालयस्य विध्वंसो जाः ?
उत्तरम्- बबरः।
प्रश्न 4. कोष्ठात् शब्दं चित्वा रिक्तस्थानाम् पूरयत :-
- षष्ठशतके ईस्वीपूर्वे तक्षशिला विश्वविद्यालयः अवर्तत । (नालन्दा, तक्षशिला)
- नालन्दा विश्वविद्यालयः बिहारे एव आसीत् । (बिहारे, उत्तरप्रदेशे)
- कुमारगुप्तः नालंदा विश्वविद्यालयस्य स्थापनां कृतवान् । (विक्रमशिला, नालन्दा)
- हुएनसांग चीन. देशस्य आसीत्। (अमेरिका, चीन)
- धर्मपाल: पाल वंशीयः राजा आसीत्। (पाल, चोल)
प्रश्न 5. निम्नलिखितानां शब्दानां प्रयोगेण संस्कृते वाक्यानि रचयत अभिधानम्, तक्षशिला, चन्द्रगुप्तः, हुएनसांगः, अध्यापकः ।
उत्तरम्-
- अभिधानम् = बिहारे पुरा नालन्दा विश्वविद्यालयः अभिधनं शिक्षा केन्द्रम् आसीत्।
- तक्षशिला = तक्षशिला विश्वविद्यालयः गान्धार देशे आसीत् ।
- चन्द्रगुप्तः = चन्द्रगुप्त मौर्यवंशस्य संस्थापकाः आसीत् ।
- हुएनसांग = हुएनसांग चीन देशस्य आसीत् ।
- अध्यापकः = अध्यापकः छात्रान् पाठयति ।
प्रश्न 6. मेलनं कुरुत
उत्तरम्-
| (क) नालन्दा विश्वविद्यालयः | (2) बिहार: |
| (ख) हुएनसांग | (4) चीनी यात्रिकः |
| (ग) चन्द्रगुप्तः | (1) मौर्यवंश |
| (घ) तक्षशिला विश्वविद्यालय | (5) गान्धार: |
| (ङ) धर्मपाल: | (3) पालवंश: |
प्रश्न 7. रिक्तस्थानानि पूरयत
उत्तरम्-
प्रश्न 8. अधोलिखितानां पदानां सन्धि विच्छेदं वा कुरुत
प्रश्न 9. प्रकृति-प्रत्यय विभागं कुरुत
प्रश्न 10. ‘सत्यम्’ अथवा ‘असत्यम्’ लिखत :-
यथा – विश्वविद्यालयः ज्ञानकेन्द्राणि भवन्ति ।
प्रश्नोत्तरम् :- “सत्यम्”
(क) तक्षशिलाविश्वविद्यालयः गान्धारदेशे आसीत् ।
उत्तरम्- “सत्यम्”
(ख) मौर्यराजस्य संस्थापकः धर्मपालः आसीत् ।
उत्तरम्- “असत्यम्”
(ग) नालन्दा विश्वविद्यालयः पाकिस्तान देशे आसीत् ।।
उत्तरम्- असत्यम्
(घ) विक्रमशिला विश्वविद्यालयः धर्मपालेन संस्थापितः।
उत्तरम्- “सत्यम्”
(ङ) नालन्दा विश्वविद्यालयस्य बर्बराणाम् आक्रमणेन विध्वंसो नातः।
उत्तरम्- “सत्यम्”
प्रश्न 11. उदाहरणानुसारेण विभक्ति वचन-निर्णयं कुरुत
यथा- गृहेषु विभक्तिः वचनम्। – सप्तमी – बहुवचनम्
प्रश्नोत्तर :-
- शास्त्राणाम् – षष्ठी – बहुवचनम्
- छात्रान् – द्वितीया – बहुवचनम्
- ज्ञानस्य – षष्ठी – एकवचनम्
- भारते – सप्तमी – एकवचनम्
- देशस्य – षष्ठी – एकवचनम्
- वर्षाणि – प्रथमा – बहुवचनम्
- आक्रमणेन – तृतीया – एकवचनम्
- बर्बराणाम् – षष्ठी – बहुवचनम्
प्रश्न 12. हिन्दी भाषायाम् अनुवदत
- तक्षशिला विश्वविद्यालयः गान्धारदेशे आसीत् ।
- नालन्दा विश्वविद्यालयस्य कुमारगुप्तेन स्थापना कृता ।।
- अत्र सुयोग्याः अध्यापकाः छात्रान् पाठयन्ति ।
- तक्षशिलाविश्वविद्यालयः षष्ठशतके ईस्वीपूर्वमेव अवर्तत ।
- धर्मपाल: पालवंशीयः राजा आसीत् ।
उत्तरम्-
- तक्षशिला विश्वविद्यालय गान्धार देश में था।
- नालन्दा विश्वविद्यालय का कुमार गुप्त के द्वारा स्थापना की गयी।
- यहाँ सुयोग्य अध्यापक लोग छात्रों को पढ़ाते हैं।
- तक्षशिला विश्वविद्यालय छठी शताब्दी ईसा पूर्व में ही स्थापित किया गया ।
- धर्मपाल पालवंशीय राजा थे।
