Are you searching for Bihar Board class 8 Sanskrit chapter 11 solutions? If yes, then you are at the right place. Here we have shared the written solutions or question answers for class 8 Sanskrit chapter 11 – “विज्ञानस्य उपकरणानि”.
Bihar Board Class 8 Sanskrit Chapter 11 Solutions
| Subject | Sanskrit |
| Class | 8th |
| Chapter | 11. विज्ञानस्य उपकरणानि |
| Board | Bihar Board |
मौखिक
प्रश्न 1. निम्नलिखितानां पदानाम् अर्थं वदत् :
अधुना, सम्प्रति, विज्ञानप्रभवानि, गृहीयन्ते, लघुकायमपि, सहस्राधिकानाम्, आयुर्विज्ञानस्य, सिध्यति, समागतम्।
उत्तरम्-
- अधुना = आजकल ।
- सम्प्रति = इस समय ।
- विज्ञान प्रभवानि = विज्ञान से उत्पन्न ।
- गृहीयन्ते = ग्रहण किया जाता है ।
- लघुकायमपि = छोटा स्वरूप होकर भी ।
- सहस्राधिकानाम् = हजारों से अधिकों का ।
- आयुर्विज्ञानस्य = आयुर्विज्ञान का ।
- सिध्यति = सिद्ध होता है।
- समागतम् = आया ।
प्रश्न 2.निम्नलिखितानाम् उपकरणानाम् आविष्कारकानां नामानि वदत : –
प्रश्नोत्तरम् :
- रेलचालकयन्त्रम् = जार्ज स्टीफेन्सन महोदयः ।
- विद्यदबल्बः = एडीसन महोदयः ।
- दूरबीन = गैलीलियो महोदयः ।
- रेडियो यन्त्रम् = मारकोनी महोदयः ।
- मोटरकारः = ऑस्टीन महोदयः ।
- डायनामाइट = अल्फ्रेड नोबल महोदयः।
प्रश्न 3. निम्नलिखितानां धातुरूपाणां पाठं कुरुत –
उत्तरम्-
- अकरोत् – अकुरुताम् – अकुर्वन्
- अकरोः – अकुरुतम् – अकुरुत
- अकुर्वम् – अकुर्व – अकुर्म्
लिखित
प्रश्न 4. निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरं एकपदेन लिखत –
(क) विद्युबल्बस्य आविष्कारः कः कृतवान् ?
उत्तरम्- एडीसनः।।
(ख) कम्प्यूटर यन्त्रस्य आविष्कार: कस्मिन् वर्षे अभवत् ?
उत्तरम्- 1946 ई० तमे ।
(ग) कस्य नाम्ना नोबेल पुरस्कारः प्रदीयते?
उत्तरम् -अल्फ्रेड नोबलस्य ।
(घ) मोटरकारस्य आविष्कारं कः कृतवान् ?
उत्तरम्- ऑस्टीन:
(ङ) जी ब्रैड शॉ महोदयः किम् आविष्कारम् अकरोत् ?
उत्तरम्- स्कूटर यानम् ।
प्रश्न 5. पठित पाठमाश्रित्य निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरं लिखत :
(क) माइकल फेराडे नामकः वैज्ञानिकः किम् आविष्कारकम् अकरोत् ?
उत्तरम्- गाइकल फेराडे नामक: वैज्ञानिकः डायनेमो नामक यन्त्रं आविष्कार अकरोत् ।
(ख) दूरबीन नामकस्य उपकरणस्य आविष्कारं कः कतवान् ?
उत्तरम्- दूरबीन नामकस्य उपकरणस्य आविष्कारं गैलीलियो महोदयः कृतवान् ।
(ग) केन गृहे स्थिताः वयं चित्राणि पश्यामः?
उत्तरम्- टेलीविजन यन्त्रेण गृहे स्थिताः वयं चित्राणि पश्यामः ।
(घ) कम्प्यूटर यन्त्रस्य आविष्कारं कः कृतवान् ?
उत्तरम्- कम्प्यूटर यन्त्रस्य आविष्कारं ब्रेनर्ड इंकटमैन्युलीय कृतवान् ।
(ङ) हेलीकाप्टर नामकं वायुयानस्य आविष्कारं कः कृतवान् ?
उत्तर- हेलीकॉप्टर नामकं वायुयानस्य आविष्कार एटीन ओहमिसः कृतवान् ।
(च) केन चूर्णेन कठोराः पर्वताः अपि भज्यन्ते ?
उत्तरम्- ‘डायनामाइटेन चूर्णेन कठोराः पर्वताः अपि भज्यन्ते ।
(छ) जे. एल. बेयर्ड महोदयः कस्य यन्त्रस्य आविष्कारं अकरोत् ?
उत्तरम्- जे. एल. बेयर्ड महोदयः टेलीविजन यन्त्रस्य आविष्कारं अकरोत् ।
प्रश्न 6. लङ्लकारे परिवर्तनं कुरुत –
प्रश्नोत्तरम् : लट्लकार – लङ्लकार
- अहं गच्छामि – अहं अगच्छम्
- त्वं पश्यसि – त्वं अपश्यः
- यूयं चलथ – यूयं अचलत
- युवां मिलथः – युवां अमिलतम्
- के पश्यन्ति – के अपश्यन्
प्रश्न 7. मञ्जूषायाः उचित पदानि चित्वा वाक्यानि पूरयत :
(जॉर्ज स्टीफेन्सनेन, रेलस्थानकानि, महत्, एटीन ओहमिसेन रेडियो, स्कूटरयानस्य, रोगाः)
प्रश्नोत्तर:
- देशे बहूनि रेलस्थानकानि वर्तन्ते ।
- रेल चालक यंत्र जार्ज स्टीफेन्सनेन निर्मितमासीत्।
- विद्युतः उत्पादनाय डायनेमो नामकं यन्त्र अनिवार्य वर्तन्ते ।
- अधुना टेलीविजनयन्त्रं महत् उपकारक सिध्यति ।
- हेलीकॉप्टरनामकं वायुयानं एटीन ओहमिसेन नामकेन वैज्ञानिकेन । कृतः।
- रेडियो यन्त्रेण दूरस्थाः शब्दाः गृहीयन्ते ।
- आयुर्विज्ञानस्य आविष्कारैः रोगाः दूरी क्रियन्ते l
प्रश्न 8. उचित कथनानां समक्षम ‘आमू’ अनुचित कथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत-
प्रश्नोत्तर :
- गैलेलियो नामक: वैज्ञानिकः इटली देशवासी आसीत् । – (आम्)
- एडीसन नामक: वैज्ञानिकः अपि इटली देशवासी आसीत् । – (न)
- मोटरकारस्य आविष्कारं माइकल फेराडे कृतवान। – (न)
- टेलीविजनयन्त्रस्य आविष्कारकः आस्टीन महोदयः आसीत् । – (न)
- कम्प्यूटरयन्त्रस्य आविष्कारः 1946 वर्षे अभवत्। – (आम्)
- स्कूटर यानस्य आविष्कारं जगदीशचन्द्र बोस महोदयः अकरोत् । – (न)
प्रश्न 9. अर्थानुसारेण पदानि सुमेलयत् : –
उत्तरम् –
- अधुना – इस समय ।
- शतम् – सौ।
- कृतवान् – किया ।
- अहर्निशम् – दिन-रात ।
- समागतम् – आया ।
- सिध्यति – सिद्ध होता है।
- विद्युतः – बिजली का ।
- तस्यैव – उसके ही।
प्रश्न 10. अधोलिखितानां पदानां सन्धि सन्धि विच्छेदं वा कुरुत : –
प्रश्नोत्तरम् :
- न + अस्ति = नास्ति ।
- अति + उपयोगिनः = अत्युपयोगिनः ।
- तस्य + आविष्कारः = तस्याविष्कारः ।
- अहः + निशम् = अहर्निशम् ।
- एक + एकम् = एकैकम् ।
- तस्य + एव = तस्यैव ।
प्रश्न 11. ‘क्त’ प्रत्ययस्थ प्रयोगं कृत्वां त्रिषु लिङ्गेषु रूपाणि लिखन्तु –
प्रश्न 12. अधोलिखितानि अशुद्धानि पदानि शुद्धानि कृत्वा लिखत :
- सूचितानि
- अहर्निशम्स्मृ
- तिसंग्रहणे
- श्रेणीकरणे
- सर्वाण्यपि
- आविष्कारम्य
- न्त्रमनिवार्यम्गृ
- ह्यन्ते।
