Get our free guide on Bihar Board class 9 Sanskrit chapter 5 solutions here. This guide is prepared by the subject experts and helps you to answer all the questions asked in Sanskrit Piyusham chapter 5 – “संस्कृतस्य महिमा”.
बिहार बोर्ड कक्षा 9 संस्कृत पाठ्यपुस्तक का पाँचवाँ अध्याय ‘संस्कृतस्य महिमा’ संस्कृत भाषा की महत्ता और विशिष्टता पर केंद्रित है। यह पाठ एक संवादात्मक शैली में प्रस्तुत किया गया है, जो छात्रों को संस्कृत भाषा और साहित्य की व्यापकता से परिचित कराता है। इस अध्याय का मुख्य उद्देश्य विद्यार्थियों में संस्कृत के प्रति रुचि जगाना और उन्हें इस प्राचीन भाषा के महत्व से अवगत कराना है। यह पाठ संस्कृत को विश्व की सभी भाषाओं की जननी के रूप में प्रस्तुत करता है और भारतीय संस्कृति में इसके महत्वपूर्ण स्थान को रेखांकित करता है।
Bihar Board Class 9 Sanskrit Chapter 5 Solutions
| Subject | Sanskrit |
| Class | 9th |
| Chapter | 5. संस्कृतस्य महिमा |
| Board | Bihar Board |
Bihar Board class 9 Sanskrit chapter 5 अभ्यासः (मौखिकः)
1. एकपदेन उत्तरं वदत-
उदाहरणम्-रामं विना का नास्ति – अयोध्या
(क) संस्कृतं विना का नास्ति
उत्तर- संस्कृतिः
(ख) कस्य अध्ययनम् आवश्यकम्
उत्तर- संस्कृतस्य
(ग) संस्कृते के सन्ति
उत्तर- आचाराः विचाराः भावनाश्च
(घ) संस्कृतं प्रति जनाः किं कथयन्ति
उत्तर- मृताभाषा
(ङ) कस्यां भाषायां वेदाः उपलभ्यन्ते
उत्तर- संस्कृते
(च) पाणिनिः कस्मिन् शास्त्रे निपुण
उत्तर- व्याकरणे
2. एकवाक्येन उत्तरं दत्त-
उदाहरणम्-किम् अध्ययनं आवश्यकम्
उत्तर-संस्कृताध्ययनम् आवश्यकम्
(क) कस्यां भाषायां शब्द निर्माण पद्धतिरस्ति
उत्तर- संस्कृतभाषायां शब्दनिर्माण-पद्धतिरस्ति ।
(ख) कस्याः भाषायाः व्याकरणम् अपूर्वम्
उत्तर- संस्कृतभाषायाः व्याकरणम् अपूर्वम् ।
(ग) संगीतरत्नाकरः कस्मिन् शास्त्रे ग्रन्थः
उत्तर- संगीतरत्नाकरः संगीतशास्त्रे ग्रन्थः
(घ) धातवः कतिधा सन्ति
उत्तर- धातवः त्रिधा सन्ति।
(ङ) आर्यभटः कस्य शास्त्रस्य ग्रन्थकार
उत्तर- आर्यभटः, भूगोल-खगोलशास्त्रस्य ग्रन्थकार।
अभ्यासः (लिखितः)
1. संधिविच्छेदं कुरुत-
- वार्तालापः = वार्ता + अलापः
- नेयम् = न + इयम्
- एतदर्थम् = एतत् + अर्थम्
- अत्रैव = अत्र + एव
- विषयेऽस्मिन् = विषये + अस्मिन्
2. अधोलिखितवाक्येषु रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्नान् रचयत-
(क) संस्कृतं विना न संस्कृतिः ।
(ख) संस्कृते एव आचारादयः ।
(ग) भारतीयः भाषा अस्याः ऋणं धारयन्ति।
(घ) दश उपनिषदः सन्ति ।
(ङ) पाणिनिः वैयाकरण अस्ति ।
उत्तर-
(क) काम् विना न संस्कृतिः ?
(ख) कस्याम् एव आचारादयः ?
(ग) भारतीय भाषा अस्याः किम् धारयन्ति? (घ) कति उपनिषदः सन्ति?
(ङ) पाणिनिः कः अस्ति?
3. अधोलिखितवाक्येषु कोष्ठकात् समुचितं पदमादाय रिक्तस्थानानि पृरयत )
(क) संस्कृतं विना न संस्कृति: । (ज्ञानम्, संस्कृति:, संरक्षणम्) (ख) भाषाणां जननी संस्कृतम् । (संस्कृतम्, हिन्दी, अंग्रेजी) (ग) इयं भाषा अजरा-अमरा अस्ति । (अजरा-अमरा, मृता) (घ) क़ियार्थ दश लकारा: सन्ति । (पञ्च, दश, अष्टी) (ङ) व्याकरणशास्त्रस्य लेखकः पाणिनि । (यास्क:, , पाणिनिः)
4. संस्कृतभाषायामनुवादं कुरुत-
(क) विनय के बिना विद्या व्यर्थ है । (ख) ज्ञान के बिना सुख नहीं। (ग) राम के बिना अयोध्या नहीं। (घ) वेद चार हैं।
(ङ) पुराण अठारह हैं। (च) स्मृतियाँ 108 हैं।
उत्तर-
(क) विनयं विना विद्या व्यर्थः अस्ति । (ख) ज्ञानं विना सुखं नास्ति ।
(ग) राम विना अयोध्या नास्ति । (घ) वेदा: चत्वारः सन्ति ।
(ङ) पुराणा: अष्टादश: सन्ति । (च) स्मृत्यः अष्टाधिकशतम् सन्ति।
