Free solutions of Bihar Board class 9 Sanskrit chapter 3 are presented here. If you were searching for the answers or having doubts with Sanskrit Piyusham chapter 3 – “यक्ष-युधिष्ठिर संवाद”, then this is the best guide for you.
बिहार बोर्ड कक्षा 9 संस्कृत पाठ्यपुस्तक का तीसरा अध्याय ‘यक्ष-युधिष्ठिर संवाद’ महाभारत के वनपर्व से लिया गया एक अत्यंत रोचक और ज्ञानवर्धक प्रसंग है। इस पाठ में वनवास के दौरान पांडवों और एक यक्ष के बीच हुए संवाद का वर्णन है। यह अध्याय न केवल छात्रों की संस्कृत भाषा की समझ को बढ़ाता है, बल्कि उन्हें जीवन के गहन दार्शनिक प्रश्नों और उनके उत्तरों से भी परिचित कराता है। युधिष्ठिर द्वारा दिए गए बुद्धिमत्तापूर्ण उत्तर छात्रों को नैतिक मूल्यों और जीवन की गहराइयों को समझने में मदद करते हैं।
Bihar Board Class 9 Sanskrit Chapter 3 Solutions
| Subject | Sanskrit |
| Class | 9th |
| Chapter | 3. यक्ष-युधिष्ठिर संवाद |
| Board | Bihar Board |
Bihar Board class 9 Sanskrit chapter 3 अभ्यासः (मौखिकः)
1. संस्कृत भाषया उत्तराणि वदत-
(क) केनस्वित् आवृतो लोक
उत्तर- अज्ञानेन आवृतोलोकः
(ख) किं ज्ञानम्
उत्तर- तत्त्वार्थ संबोधः ज्ञानम्
(ग) पुंसां दुर्जयः शत्रुः कः
उत्तर- क्रोधः पुंक दुर्जयः शत्रुः
(घ) कः अनन्तक व्याधिः
उत्तर- लोभः अनन्तकः व्याधिः
(ङ) कः साधुः
उत्तर- सर्वभूतहितः साधुः
(च) कुतः मित्राणि त्यजति
उत्तर- लोभात् मित्राणि त्यजति
(छ) केन स्वर्गं न गच्छति
उत्तर- सङ्गात् स्वर्गं न गच्छति
(ज) का दया
उत्तर- दया सर्वसुखैषित्वम्
(झ) किं ज्ञानम्
उत्तर- ज्ञानं तत्त्वार्थसम्बोधः
(ज) किं स्थैर्यम्
उत्तर- स्वधर्मे स्थिरता स्थैर्यम्
अभ्यासः (लिखितः)
1. एकवाक्येन संस्कृतभाषया उत्तराणि लिखत-
(क) किं धैर्यमुदाहृतम
उत्तर – इन्द्रियनिग्रहः धैर्यम् अस्ति
(ख) स्नानं किमुच्यते
उत्तर – मनोमलत्यागो स्नानम् उच्यते
(ग) भूतानां लक्षणं किमस्ति
उत्तर – भूतानां रक्षणं दानम् अस्ति
(घ) कः पुमान् पण्डितः ज्ञेयः
उत्तर – धर्मज्ञः पुमान् पण्डितः ज्ञेयः
(ङ) संसारहेतुः कोऽस्ति
उत्तर – संसारहेतुः कामः अस्ति ।
2. उदाहरणम् अनुसृत्य अधोलिखित वाक्येषु रेखाङ्गितपदानि आधृत्य प्रश्नान् विरचयत-
उदाहरण – सूर्योदयेन अन्धकारः नश्यति।
प्रश्न – केन अन्धकारः नश्यति
(क) तमसा लोक न प्रकाशते।
उत्तर- केन लोकः न प्रकाशते
(ख) ज्ञानं तत्त्वार्थसम्बोधः ।
उत्तर- किं ज्ञानम्
(ग) क्रोधः सुदुर्जयः शत्रुः।
उत्तर- कः सुदुर्जयः शत्रुः
(घ) अनन्तकः व्याधिः लोभः ।
उत्तर- कीदृशः व्याधिः लोभः
(ङ) स्वधर्मे स्थिरता स्थैर्यम् ।
उत्तर- कस्मिन् स्थिरता स्थैर्यम्
3. अधोलिखित वाक्येषु कोष्ठात् समुचितं पदमादाय रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) लोक: अज्ञानेन ……..आवृतः। (अज्ञानेन, ज्ञानेन)
(ख) क्रोधःसुदुर्जयः शत्रुः (लोभ:, क्रोधः)
(ग)अनन्तकः व्याधिः लोभः । (लोभः, क्रोध)
(घ) साधु सदयः स्मृतः । (सदयः, निर्दयः)
(ङ) इन्द्रियनिग्रहः धैर्यम् I (अधैर्यम्, धैर्यम्)
4. संधिविच्छेदं कुरुत-
(क) केनस्विदावृतः = केनस्वित् + आवृतः ।
(ख) केनस्विन्न = केनस्वित् + न
(ग) सुखैषित्वम् = सुख + एषित्वम्
(घ) व्याधिरनन्तकः = व्याधिः + अनन्तकः
(ङ) प्रोच्यते = प्र + उच्यते
