Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 4 Solutions – पण्डिता रमाबाई (New Book)

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 4 Solutions from New Book is available here. Get all question answers of chapter 4 – “पण्डिता रमाबाई” with easy hindi explanation.

यह पाठ पण्डिता रमाबाई के जीवन और उनके महान कार्यों पर आधारित है। रमाबाई एक विदुषी महिला थीं, जिन्होंने अपना पूरा जीवन स्त्रियों की शिक्षा और सेवा के लिए समर्पित कर दिया। उन्होंने विधवा और असहाय महिलाओं के लिए शारदा-सदन जैसी संस्थाएँ स्थापित कीं, जहाँ उन्हें आत्मनिर्भर बनने का प्रशिक्षण मिलता था। उन्होंने समाज सुधार और महिला सशक्तिकरण में महत्वपूर्ण योगदान दिया। यह पाठ विद्यार्थियों को सेवा, शिक्षा और आत्मबल की प्रेरणा देता है।

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 4 Solutions new book

Bihar Board Class 7 Sanskrit Chapter 4 Solutions

SubjectSanskrit
Class7th
Chapter4. पण्डिता रमाबाई
BoardBihar Board

1. एकपदेन उत्तरत-

(एक शब्द में उत्तर दीजिए)

(क) ‘पण्डिता’ ‘सरस्वती’ इति उपाधिभ्यां का विभूषिता? (किसे ‘पंडिता’ और ‘सरस्वती’ उपाधियों से सम्मानित किया गया?)

उत्तर: रमाबाई

(ख) रमा कुतः संस्कृतशिक्षां प्राप्तवती? (रमा ने संस्कृत शिक्षा कहाँ से प्राप्त की?)

उत्तर: मातुः/अनुसूयायाः (माता से)

(ग) रमाबाई केन सह विवाहम् अकरोत्? (रमाबाई ने किसके साथ विवाह किया?)

उत्तर: विपिनबिहारीदासेन

(घ) कासां शिक्षायै रमाबाई स्वकीयं जीवनम् अर्पितवती? (किनकी शिक्षा के लिए रमाबाई ने अपना जीवन समर्पित किया?)

उत्तर: नारीणाम्/स्त्रीणाम् (महिलाओं के लिए)

(ङ) रमाबाई उच्चशिक्षार्थं कुत्र आगच्छत्? (रमाबाई उच्च शिक्षा के लिए कहाँ आईं?)

उत्तर: इंग्लैण्डदेशम्

2. रेखाङ्गितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-

(रेखांकित पदों के आधार पर प्रश्न बनाइए)

(क) रमायाः पिता समाजस्य प्रतारणाम् असहत।
(रमा के पिता समाज की प्रताड़ना सहन नहीं कर पाए।)

उत्तर: कस्याः पिता समाजस्य प्रतारणाम् असहत?
(किसके पिता ने समाज की प्रताड़ना सहन नहीं की?)

(ख) पत्युः मरणानन्तरं रमाबाई महाराष्ट्रं प्रत्यागच्छत्।
(पति की मृत्यु के बाद रमाबाई महाराष्ट्र वापस आईं।)

उत्तर: कस्य मरणानन्तरं रमाबाई महाराष्ट्रं प्रत्यागच्छत्?
(किसकी मृत्यु के बाद रमाबाई महाराष्ट्र वापस आईं?)

(ग) रमाबाई मुम्बईनगरे ‘शारदा-सदनम्’ अस्थापयत्।
(रमाबाई ने मुंबई में ‘शारदा-सदन’ की स्थापना की।)

उत्तर: रमाबाई कुत्र ‘शारदा-सदनम्’ अस्थापयत्?
(रमाबाई ने कहाँ ‘शारदा-सदन’ की स्थापना की?)

(घ) 1922 तमे ख्रिष्टाब्दे रमाबाई-महोदयायाः निधनम् अभवत्।
(1922 में रमाबाई का निधन हो गया।)

उत्तर: 1922 तमे ख्रिष्टाब्दे कस्याः निधनम् अभवत्?
(1922 में किसका निधन हो गया?)

(ङ) स्त्रियः शिक्षां लभन्ते स्म।
(महिलाएं शिक्षा प्राप्त करती थीं।)

उत्तर: काः शिक्षां लभन्ते स्म?
(कौन शिक्षा प्राप्त करती थीं?)

3. प्रश्नानामुत्तराणि लिखत-

(प्रश्नों के उत्तर लिखिए)

(क) रमाबाई किमर्थम् आन्दोलनं प्रारब्धवती?
(रमाबाई ने आंदोलन क्यों शुरू किया?)

उत्तर: रमाबाई स्त्रीणां कृते वेदादीनां शास्त्राणां शिक्षायै आन्दोलनं प्रारब्धवती। अर्थात्, रमाबाई ने महिलाओं के लिए वेद और अन्य शास्त्रों की शिक्षा के लिए आंदोलन शुरू किया।

(ख) निःसहायाः स्त्रियः आश्रमे किं किं लभन्ते स्म?
(आश्रम में निराश्रित महिलाएं क्या-क्या प्राप्त करती थीं?)

उत्तर: निःसहायाः स्त्रियः आश्रमे शिक्षां, मुद्रण-टंकण-काष्ठकलादीनां प्रशिक्षणं, आश्रयं च लभन्ते स्म। अर्थात्, निराश्रित महिलाएं आश्रम में शिक्षा, मुद्रण, टंकण, काष्ठकला आदि का प्रशिक्षण और आश्रय प्राप्त करती थीं।

(ग) कस्मिन् विषये रमाबाई-महोदयायाः योगदानम् अस्ति?
(किस विषय में रमाबाई का योगदान है?)

उत्तर: समाजसेवायाः अतिरिक्तं स्त्री-शिक्षायाः लेखनक्षेत्रे च रमाबाई-महोदयायाः योगदानम् अस्ति। अर्थात्, रमाबाई का योगदान समाजसेवा के अलावा महिला शिक्षा और लेखन क्षेत्र में भी है।

(घ) केन रचनाद्वयेन रमाबाई प्रशंसिता वर्तते?
(किन दो रचनाओं के माध्यम से रमाबाई प्रशंसित हैं?)

उत्तर: ‘स्त्रीधर्मनीति’ तथा ‘हाई कास्ट हिन्दू विमेन’ इति रचनाद्वयेन रमाबाई प्रशंसिता वर्तते। अर्थात्, ‘स्त्रीधर्मनीति’ और ‘हाई कास्ट हिन्दू विमेन’ इन दो रचनाओं के माध्यम से रमाबाई प्रशंसित हैं।

4. अधोलिखितानां पदानां निर्देशानुसारं पदपरिचय लिखत-

(निम्न शब्दों का निर्देशानुसार पदपरिचय लिखिए)

उत्तर:

पदानिमूलशब्दःलिङ्गम्विभक्तिःवचनम्
यथा-वेदानाम्वेदपुँल्लिङ्गम्षष्ठीबहुवचनम्
पितापितृपुँल्लिङ्गम्प्रथमाएकवचनम्
शिक्षायैशिक्षास्त्रीलिङ्गम्चतुर्थीएकवचनम्
कन्याःकन्यास्त्रीलिङ्गम्प्रथमाबहुवचनम्
नारीणाम्नारीस्त्रीलिङ्गम्षष्ठीबहुवचनम्
मनोरमयामनोरमास्त्रीलिङ्गम्तृतीयाएकवचनम्

5. अधोलिखितानां धातूनां लकारं पुरुषं वचनञ्च लिखत-

(निम्न धातुओं के लकार, पुरुष और वचन लिखिए)

उत्तर:

धातु:लकार:पुरुष:वचनम्
यथा-आसीत्अस्लङ्प्रथमपुरुष:
कुर्वन्तिकृलट्प्रथमपुरुष:
आगच्छत्गम्लङ्प्रथमपुरुष:
निवसन्तिनि+वस्लट्प्रथमपुरुष:
गमिष्यतिगम्लृट्प्रथमपुरुष:
अकरोत्कृलङ्प्रथमपुरुष:

6. अधोलिखितानि वाक्यानि घटनाक्रमानुसारं लिखत-

(नीचे लिखे वाक्यों को घटना के क्रम में लिखिए)

उत्तर:

(1) 1858 तमे ख्रिष्टाब्दे रमाबाई जन्म अलभत।
(1858 ईस्वी में रमाबाई का जन्म हुआ।)

(2) सा स्वमातुः संस्कृतशिक्षां प्राप्तवती।
(उसने अपनी माता से संस्कृत शिक्षा प्राप्त की।)

(3) रमाबाई-महोदयायाः विपिनबिहारीदासेन सह विवाहः अभवत्।
(रमाबाई का विवाह विपिन बिहारी दास के साथ हुआ।)

(4) सा उच्चशिक्षार्थम् इंग्लैण्डदेशं गतवती।
(वह उच्च शिक्षा के लिए इंग्लैंड देश गईं।)

(5) सा मुम्बईनगरे शारदा-सदनम् अस्थापयत्।
(उसने मुंबई नगर में शारदा सदन की स्थापना की।)

(6) 1922 तमे ख्रिष्टाब्दे रमाबाई-महोदयायाः निधनम् अभवत्।
(1922 ईस्वी में रमाबाई का निधन हो गया।)

Other Chapters
1. सुभाषितानि (New Book)
2. दुर्बुद्धिः विनश्यति (New Book)
3. स्वावलम्बनम् (New Book)
4. पण्डिता रमाबाई (New Book)
5. सदाचारः (New Book)
6. सङ्कल्पः सिद्धिदायकः (New Book)
7. त्रिवर्णः ध्वजः (New Book)
8. अहमपि विद्यालयं गमिष्यामि (New Book)
9. विश्वबन्धुत्वम् (New Book)
10. समवायो हि दुर्जयः (New Book)
11. विद्याधनम् (New Book)
12. अमृतं संस्कृतम् (New Book)
13. लालनगीतम् (New Book)

Leave a Comment

WhatsApp Icon
X Icon