Free Bihar Board Class 6 Sanskrit Chapter 2 Solutions is available here. You will get complete questions and answers of chapter 2 – “एषः कः ? एषा का ? एतत् किम्”, from the new Sanskrit Book दीपकम् (Deepakam). This follows the updated syllabus of Bihar Board.
“एषः कः? एषा का? एतत् किम्?” अध्याय में संस्कृत भाषा के सर्वनाम और प्रश्नवाचक शब्दों का परिचय दिया गया है। इस अध्याय में चित्रों के माध्यम से संवादों द्वारा “यह कौन है?”, “यह क्या है?” जैसे प्रश्न पूछना और उनके उत्तर देना सिखाया गया है। एषः, एषा, एतत् जैसे संकेतवाचक शब्द और कः, का, किम् जैसे प्रश्नवाचक शब्दों का उपयोग उदाहरणों के साथ समझाया गया है। इस अध्याय से विद्यार्थी व्यक्तियों और वस्तुओं की पहचान करना सीखेंगे, जो संस्कृत में बातचीत के लिए आधार तैयार करेगा। नीचे “एषः कः? एषा का? एतत् किम्?” अध्याय के प्रश्न और उत्तर दिए गए हैं।
Bihar Board Class 6 Sanskrit Chapter 2 Solutions
| Class | 6 |
| Subject | Sanskrit (दीपकम्) |
| Chapter | 2. एषः कः ? एषा का ? एतत् किम् |
| Board | Bihar Board |
वयम् अभ्यासं कुर्मः
१. उदाहरणं दृष्ट्वा रिक्तस्थानानि पूरयन्तु ।
(उदाहरण देखकर रिक्त स्थानों को पूरा करें।)
यथा- बालकः – बालकौ – बालकाः
उत्तरम्:
| (क) | चषक: | चषकौ | चषकाः |
| (ख) | देवः | देवौ | देवा: |
| (ग) | सैनिक: | सैनिकौ | सैनिका: |
| (घ) | रजकः | रजकौ | रजकाः |
| (ङ) | तन्त्रज्ञ: | तन्त्रज्ञौ | तन्त्रज्ञाः |
२. उदाहरणानुसारं पट्टिकातः पदानि चित्वा रिक्त स्थानेषु संयोजयन्तु।
उत्तरम्:
| सः | स्यूतः | सः वृक्षः | सः कुक्कुरः |
| सा | अजा | सा महिषी | सा पार्वती |
| तत् | फलम् | तत् पुष्पम् | तत् पुस्तकम् |
३. चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखन्तु ।
उत्तरम्:
(क) पुस्तकम्
(ख) बालकौ
(ग) सैनिक:
(घ) वातायनम्
(ङ) गायिका
(च) त्रिशूल:
४. उदाहरणानुसारं पट्टिकात पदानि चित्वा रिक्तस्थानेषु लिखन्तु |
उत्तरम्:
| एकवचनम् | बहुवचनम् |
| (क) फलम् (फल) | वृक्षा: (वृक्ष) |
| (ख) रजक: (धोबी) | शिक्षिका : (अध्यापिका) |
| (ग) गायिका (गायिका) | अजा: (बकरी) |
| (घ) सः (वह (पुल्लिंग) | मापिकाः (मापने की वस्तुएं (माप उपकरण)) |
| (ङ) लेखनी (कलम) | फलानि (फल (बहुवचन) |
५. पट्टिकायां कानिचन पदानि सन्ति, तानि पदानि उचिते घटे परयन्तु।
(पट्टिका में कुछ पद हैं, उन पदों को उचित घड़े में पूरा करें।)
उत्तरम्:
६. उदाहरणानुसारं पट्टिकातः उपयुक्तपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयन्तु।
(उदाहरणानुसार पट्टिका (पट्टी) से उपयुक्त पद चुनकर रिक्त स्थानों को पूरा करें)
उत्तरम्-
| सः कः? | तौ कौ? | ते के? |
| सः बिडालः | तौ युवकौ | ते छात्राः |
| सा का? | ते के? | ताः काः? |
| सा माला | ते लेखन्यौ | ताः मालाः |
| तत् किम्? | ते के? | तानि कानि ? |
| तत् मुखम् | ते कमले | तानि भवनानि |
७. निम्नलिखितानि वाक्यानि अधिकृत्य उदाहरणानुसारं प्रश्ननिर्माणं कुर्वन्तु ।
उत्तरम्-
| (क) सः बालकः । | सः कः ? |
| (ख) सा लता। | सा का? |
| (ग) सा नदी । | सा का? |
| (घ) तत् फलम्। | तत् किम्? |
| (ङ) सः वृक्षः। | सः कः? |
८. परस्परं सम्बद्धानि पदानि संयोजयन्तु, रिक्तस्थानेषु पूरयन्तु च ।
(परस्पर संबंध पदों को मिलाएँ और रिक्त स्थानों में भरें।)
उत्तरम्:
९. कोष्ठकेभ्यः उचितानि पदानि चित्वा वाक्यानि रचयन्त।
(कोष्ठकों से उचित पद चुनकर वाक्य-रचना करें।)
उत्तरम्:
| (क) कः / का धावति ? (बालकाः, बालिका, शुनकः) | शुनकः धावति । बालिका धावति । सा धावति । |
| (ख) कः / का पठति ? ( सुरेश, जानकी, नलिनी) | सुरेशः पठति । जानकी पठति । नलिनी पठति । |
| (ग) किं पतति ? (फलम् जलम्, कुसुमम्) | फलम् पतति । जलम् पतति । कुसुमम् पतति । |
| (घ) का / कः गच्छति ? (शिक्षिका, बालिका, तन्त्रज्ञः) | शिक्षिका गच्छति । बालिका गच्छति । तन्त्रज्ञः गच्छति । |
| (ङ) का / क: / किम् अस्ति ? (माता, पिता, वाहनम् ) | माता अस्ति । पिता अस्ति । वाहनम् अस्ति । |
